رپ یا رپ کردن به سبکی از موسیقی گفته می شود که در آن به خواندن یا فریاد زدن اشعار با قافیه می پردازند. فرم هنری در این نوع موسیقی می تواند بنا به محتوای مورد نظر به شکل های مختلف در بیاید. در اصل فرم رپ مجزا از اشعار مرسوم و کلاسیک است و بیشتر بیت (bit) محور است.
سبک رپ اغلب با هسته اصلی موسیقی هیپ هاپ و موسیقی رگی در ارتباط است، امّا این پدیده قرن ها بعد از فرهنگ هیپ هاپ است. این سبک همچنان در سبک آلترناتیو راک مثل کیک (cake ) و بعضی شاخه های دیگر هم وجود دارد.
این سبک از موسیقی در منطقه ای بین سخنرانی، نثر، شعر و آواز قرار دارد و کلمات در این نوع موسیقی به جهت انتقال سریع مضمون و محتوا پشت سر هم و با سرعت ادا می شوند.
کلام و کلمات موسیقی رپ از قرن ۱۶ میلادی از زبان انگلیسی بریتیش گرفته شده و در قرن ۱۸ رونق یافت. عده ای دیگر نیز بر این باورند که، این نوع موسیقی از گویش مردم آفریقایی-آمریکایی در سال ۱۹۶۰ گرفته شده و خیلی زود به عنوان سبکی جدید از موسیقی مطرح شده . به هر حال، امروزه سبک موسیقی رپ و رپ کردن با همراهی بسیار نزدیکی با سبک هیپ هاپ در ساخت قطعه های موسیقی استفاده می شود.
فرهنگ رپ و به بیانی بهتر آن فرهنگی که به طور خاص به جوانان سیاه و اقشار میانه در جوامع غرب تعلق دارد، از آمریکا سرچشمه می گیرد و شورشگران سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است ، رپ بیشتر فرهنگ کوچه و خیابان است که با استفاده از ابزار و آلات بسیار محدود و ابتدایی ، جلب توجه کرده است.
نقاشی های بسیار هنرمندانه و مبتکرانه بر دیوارهای شهر ( گرافیتی) ، شعارنویسی با خط مخصوص ( به عنوان امضا) ، حرکات موزون پر تحرک در گوشه ، خیابان و ترانه خوانی با سبک خاص ، همگی اجزایی از فرهنگ سبک موسیقی رپ هستند.کلام موسیقی رپ با بحر طویل شباهت ظاهری دارد. کلامات تقریبا بصورت صحبت های عادی ادا شده و با ضربی قوی همراه می شوند. انقطاع ها و بازگشت ها در نحوه نواخت ضرب و صدای خراش مانندی که توسط تبدیل صفحه گرامافون به یک ساز موسیقی ایجاد شده، تحرک و شوری برای شنونده ایجاد می کند.
موسیقی رپ از تکامل اشکال دیگری از موسیقی سیاهان در محله های فقیرنشین نظیر برانکس نیویورک و تا حدودی هارلم شکل گرفته است. این محلات، جمع گروه هایی از سیاهان است که سال ها پیش تحت شرایط فلاکت بار اقتصادی مجبور به مهاجرت از ایالات جنوبی به شهرهای بزرگی نظیر نیویورک می شوند.
آنها کار در مزارع را رها کرده و به ترانه خوان تبدیل گشتند. اما اگر به ریشه و ماخذ این موسیقی باز گردیم به غرب آفریقا و سرودهای ستایش ساوانا ( نام یک منطقه علفزاری در آفریقا) خواهیم رسید. علاوه بر این در نیجریه و گامبیا نیز تک خوان هایی وجود داشته و دارند که طنز های اجتماعی را به شکل ترانه و نقالی ( چیزی شبیه استند آپ کمدی ) اجرا می کنند که این بسیار به رپ کلاسیک تشابه دارد.
موسیقی رپ از طریق محلات فقیر نشین نیویورک که محل تلاقی توده مهاجر جزائر کارائیب با توده سیاه است ، بر موسیقی رگی تاثیر گذاشته است.
اواخر دهه ۱۹۶۰ ، وقتی که آمریکا زیر ضربه های مبارزه های انقلابی در کشورهای تحت سلطه خود، خصوصاً ویتنام ، قرار داشته و انقلاب چین نیز بر شورشگران و انقلابیون در ایالات متحده تاثیر به سزایی می گذاشت و دریچه ای از آگاهی ها و دورنمای انقلابی را به رویشان نمایان میکرد ، در شهرهای بزرگ آمریکا تضادهای طبقاتی میان سیاه با بورژوازی امپریالیستی و پایه های اجتماعی شدتی فوق العاده یافته بود.
بین محلات فقیر نشین سیاه با سایر نقاط شهر نیویورک، چیزی شبیه به خط مرزی وجود داشت ، خط مرزی که شاهد درگیری میان دسته های متشکل از سفیدهای نژاد پرست و پلیس ، با گروه های بزرگ و متشکل از جوانان سیاه بود. تشکیل این گروه ها، پاسخی ضروری به تعرضات و سرکوبگری های مداوم حکومت علیه ساکنان نواحی پایین و میان شهر نیویورک بحساب می آمد.
گروه های رپ از دل همین تشکیلات شورشی سیاه شکل می گیرد. موسیقی خیابانی رپ که نخست توسط گروه های کوچک سیاه پوست در محدوده محلات اجرا می شد از سال ۱۹۷۹ پا به عرصه بازار موسیقی گذاشت. افشاگری از رپ های ارتجاعی و تجارتی یکی از وظایف خوانندگان مترقی و رپ ، و در قالب ترانه های رپ است. این کار را رپ خوان های انقلابی نظیر «دی » بارها انجام داده اند.
مثلاً در سال ۱۹۷۹ ، ترانه ای تجارتی خوانده شد که در آن از خوش بودن و جشن گرفتن و کاری به درد و مشکلات بقیه مردم نداشتن، صحبت شده بود؛ « دی » ترانه ای تحت عنوان «چگونه ملت سیاه را بپا خیزانیم؟ »خواند و در آن، خطاب به سرایندگان آن ترانه تجارتی چنین گفت: « جشن تو می تواند
به زودی زود خاتمه یابد ، وقتی که آنها ، یک روز بعد از ظهر به قول خودشان به تو یورش برند » اگر چه طی سال های اخیر، بسیاری از موسیقی دانان خوانندگان سبک های دیگر از این سبک در پاره ای از آثار خود استفاده کرده اند، اما جوهر و روح شورشگر رپ همچنان در وجود گروه های یاغی ضد سیستم، در محلات فقیر نشین و محافل سیاسی و غیر قانونی آمریکا زنده است.
ریشه های موسیقی رپ همانگونه که در متن پیش رو گفته شد، بیشتر درباره موضوعات تبعیض نژادی و اعتراضی بوده و آنچه که اکنون به عنوان رپ در دنیا شناخته می شود از گروه ها و دسته های سیاه در ایالات متحده به جا مانده که با نفوذ سیستم های اطلاعاتی آمریکا به این گروه ها و قلع و قمع برخی خوانندگان نظیر bob Marley و مرگ مشکوکش است و کنترل این چنین جریانات ، اکنون اگر موسیقی رپ موسیقی اعتراضی هم شناخته می شود همه در جهت منافع آمریکا می باشد ؛ که چندین بار انتخاب Eminem خواننده سفید پوست به عنوان بهترین خواننده رپ (موسیقی ای که مختص سیاهان است)، مهر تأیید دیگری بر این مدعاست.
رپ فارسی
رپ فارسی به شکلی از موسیقی رپ گفته می‌شود که به زبان فارسی خوانده می‌شود. این سبک موسیقی اگر چه عمدتاً متأثر از سبک رپ آمریکایی است، اما تمام ویژگی‌های آن را ندارد و برخی خصوصیات آن در رپ آمریکایی وجود ندارد.
تاریخچه رپ فارسی
در واقع اشعاری که امروز به عنوان رپ می شناسیم، برای اولین بار در اواخر سال 800 هجری قمری در ایران سروده شده است!این نوع اشعار به بحر طویل معروف است! سرایش اشعار موسوم به بحر طویل بعد از دوران صفویه در ایران رواج یافت! از قدیمی ترین نمونه های رپ فارسی (بحر طویل) می توان به نامه ای که در کتاب تاریخ طبرستان و رویان و مازندران به تالیف سید ظهیرالدین بن سید نصیرالدین مرعشی اشاره کرد!
بحر طویل
بحر طویل یکی از قالب‌های نسبتاً نوین شعر فارسی است که سرایش رسمی آن تقریباً از دوره صفویه آغاز شد. از دیدگاه فنی این قالب از تکرار نامحدود و دلخواه یک رکن عروضی سالم به‌مانند «فاعلاتن» ساخته می‌شود و همچنین لزومی برای طول مصراع‌ها در آن وجود ندارد. یک مصراع میتواند تا جایی که سراینده احساس می‌کند باید کشیده گردد، کشیده شود و سپس قافیه‌ای آورده شود و به مصراع بعد برویم. البته بحر طویل علاوه بر قافیه پایانی میتواند در میانه مصراع هم قافیه داشته باشد. در حال حاضر، بسیاری از رپ خوان‌های ایران، در تلاش برای نزدیک کردن شعرهای خود به این گونه ی شعری هستند.
در زبان فارسی ، زیبایی‌شناسی بحر طویل بسیار ساده و زودیاب و لذت‌بخش بوده‌است و شاید به همین دلیل باشد که این قالب از قالب‌های عامیانه و مردم پسند شعر فارسی بوده است و شعرای مهم و جدی چندان به سرودن آن تمایلی نداشته‌اند. شاعر طنزپرداز معاصر ابوالقاسم حالت منظومه (هدهدنامه) را در این قالب سروده است. متن برخی ترانه‌های رپ فارسی از جهت شعری شباهت زیادی با بحر طویل دارد اگر چه از نظر محتوایی و استفاده از وزن‌های عروضی چنین شباهتی را ندارد .
شکل‌گیری رپ فارسی امروزی
شاید اولین آهنگ رپ فارسی با گرایشی عامه‌پسند ، توسط حسن شماعی زاده در اوایل دهه ۶۰ به همراه فرزندش بامطلع «شعر می‌دونم که دروغ میگی وقتی میگی که دوسم می‌داری» تولید شده باشد. همچنین در اوایل دهه ۷۰ شمسی، گروه سندی با آهنگ مشهور «پری» این نوع موسیقی را به گونه‌ای مؤثرتر در دسترس طرفداران ایرانی قرارداد. متعاقباً در اواسط دهه 1370 خورشیدی موسیقی با این حال و هوا در یک برنامه تلویزیونی به نام «اکسیژن» در ایران پخش شد. این قطعه توسط شهاب حسینی مجری برنامه خوانده شد و تاحدودی مورد توجه قرار گرفت ، تقریباً دو سال بعد از این رخداد ، اولین آلبوم رسمی رپ فارسی در ایران توسط شاهکار بینش‌پژوه با نام اسکناس منتشر شد. این آلبوم که در سبک رپ طنز بود، اولین آلبوم رپ فارسی بود که در ایران با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد و چندان مورد استقبال واقع نشد.
بعد ها رپ فارسی در اواخر دهه 1370 خورشیدی شکل جدیدی به خود گرفت ، به طوری که خوانندگان رپ زیر زمینی ، در ایران از این ابزار برای اعتراض به مشکلات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی استفاده کردند . البته افراد مختلف با اهداف و نیات متفاوتی مشغول به نوشتن شعر در چنین قالبی شدند . این زیرسبک از موسیقی، یا بهتر است بگوییم این فرم از موسیقی با بکارگیری تکنیک‌های غربی و استفاده از منابع بومی موجود به وجود آمده ، موضوعی که در ایران نهایتاً گاهی به سمت و سوی موسیقی عامه‌پسند گرایش یافته است.
در مورد فعالیت گروه‌های زیرزمینی رپ فارسی در ایران به دلیل پیچیدگی شرایط و تحت فشار بودن هنرمندان این سبک از موسیقی زیرزمینی، منابع موثقی دال بر تاریخچه اصلی برنامه‌های ملاقات و نحوه شکل‌گیری گروه‌های ابتدائی که در داخل مرزهای ایران شروع به کار کردند وجود ندارد ، گروه دونفره یاشار و شایان و سروش لشکری با نام مستعار هیچ‌کس (که گفته می‌شود بیشترین تأثیر را بر این سبک موسیقی داشته اند و باعث ماندگاری و تداوم این سبک تا به امروز شده اند ، زیرا که تا قبل از آن کسی به صورت رسمی از عنوان خواننده رپ فارسی برای معرفی خود استفاده نمی‌کرد ، یاسر بختیاری با نام مستعار یاس (خواننده)، بهنام مهرخوان با نام مستعار دیو سپید در آمریکا از اولین خوانندگان و گروه زد بازی در ابتدا شامل سامان رضا پور و مهراد مستوفی راد و سپس عرفان، حسین رحمتی، رضا ناصری آزاد، از اولین گروه‌ها یا اشخاصی هستند که به رپ فارسی پرداختند.
موقعیت موسیقی رپ در ایران
گسترش رپ فارسی به‌طور زیرزمینی و از طریق اینترنت ، به ویژه با توجه به این که قسمت عمده‌ای از آثار زیرزمینی سرشار از فحش و ناسزا بود، باعث شد که دفتر موسیقی وزارت ارشاد در مورد اعطای مجوز به آثار این سبک سخت‌گیرانه عمل کند. مدتی پس از این که قطعه‌ای در سبک «رپ-پاپ» فارسی در عنوان‌بندی مجموعه تلویزیونی «خانه به دوش» از یکی از شبکه‌های تلویزیونی ایران پخش شد، دفتر موسیقی وزارت ارشاد در نامه‌ای به سازمان صدا و سیما از پخش ترانه‌ای با این سبک از رسانه‌ای مانند تلویزیون گلایه کرد. در سال ۱۳۸۴ نیز اولین موزیک «رپ-پاپ» فارسی آهنگ منو ببین با هنرمندی داریا منتصر و عماد و بهمن فرجی ساخته شد و از رادیو بی‌بی‌سی نیز پخش شد با این حال، در اواخر سال ۱۳۸۵ خورشیدی آلبومی ۸ قطعه‌ای از مجید غفوری با نام «نگو دیره» منتشر شد که در یکی از قطعه‌های آن بخش‌هایی به سبک رپ توسط یاس خوانده شده بود. شایعاتی در مورد مجوز نداشتن این آلبوم یا مجاز شدن موسیقی رپ شکل گرفت که در نهایت با تأیید رسمی مجاز بودن این آلبوم توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، بر طرف شد.
تصویری که از موسیقی رپ در ایران ترویج می‌شد گاهی آن را مرتبط با جریان‌هایی نظیر شیطان‌پرستی قرار می‌داد. در ۲۵ مهرماه ۱۳۸۷ برنامه‌ای از یکی از شبکه‌های تلویزیونی ایران پخش شد که به گفته سازنده آن، به بینندگان نشان می‌داد که شیطان‌پرستی رابطه‌ای با موسیقی رپ ندارد ، با این حال ، به نظر برخی منتقدان این برنامه در عمل تأثیر عکس روی بینندگانش می‌گذاشت.
در چند سال اخیر نیز به تعداد گروه‌های رپ در داخل ایران افزوده شده‌است. همچنین آهنگ‌های فارسی تعدادی گروه رپ‌خوان در خارج ایران نیز از طریق اینترنت در ایران منتشر می‌شود. با توجه به اینکه که اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای توزیع قانونی تولیدات موسیقایی ، برای این افراد عملاً امکان‌پذیر نبوده‌است ، و با توجه به فقدان قانونی انتشار الکترونیک و حق کپی رایت آثار ، پخش این آهنگ‌ها از طریق اینترنت محدود می‌شوند. اغلب گروه‌های رپ زیرزمینی آثارشان را از طریق وبگاه‌ها و وب‌نوشت‌های شخصی به گوش شنوندگان می‌رسانند
ویژگی و ساختار موسیقی رپ
موسیقی رپ ، اغلب به عنوان یکی از اشکال آزادی بیان شناخته می شود که همراه با ظهور فرهنگ هیپ هاپ شکل گرفته است و رپ را می توان ترکیبی از نثر و شعر در هم آمیخته در یک آهنگ تصور کرد ، که راهی برای بیان عقاید جدی و یا افکاری که توهین آمیز است می باشد. با این حال ، موسیقی رپ تنها به تحقیر و توهین نمی پردازد و میتواند با لحنی زیبا و کلمات ادبی جامعه پسند برای بیان احساست و عواطف از آن استفاده شود.
برخی از خوانندگان رپ آن چنان در زمینه خواندن قطعات ریتمیک مهارت دارند که حتی بدون آهنگ یا ساز هم می‌توانند احساس خود را به شنونده القا کنند. موسیقی رپ بسیار انعطاف پذیر است، و در بعضی موارد هیچ الزام و چهارچوبی برای رعایت قوانین ندارد.
در آمریکا محتوا و مضامین موسیقی رپ را به دو دسته تقسیم می‌کنند:
اولد اسکول Old School: این دسته از قطعات ماهیت اعتراضی داشتته و به موسیقی رپ تا قبل از سال ۲۰۰۰ گفته می‌شود.
نیو اسکول New School: دسته‌ی دوم ماهیت اعتراضی آن کمرنگ تر شده و به موسیقی رپ بعد از سال ۲۰۰۰ می‌گویند.
کلمه رپ را می توان مخفف عبارات زیر دانست :
“Rhythmic American Poetry“
“Rhythmically Associated Poetry“
“Rhythmically Applied Poetry“
“Rhythm and Poetry“
آشنایی با انواع زیر سبک‌های رپ
رپ راک Rap rock : همان طور که از اسمش پیداست ترکیبی از موسیقی رپ و راک است. “لینکین پارک” از خوانندگانی است که از این سبک در آثارش استفاده می‌کند.
پاپ رپ : این سبک اشعارش معنا و مفهموم خاصی ندارد و بیشتر ملودیک و رقص آور است.
ترپ : در این سبک از اشعار ناپسند در زمینه‌ی معاملات مواد مخدر استفاده می‌شود.
هوشیار، آگاه : در این سبک دیدگاه خود خواننده نسبت به یک موضوعی بیان می‌شود.
رپ ساحل شرقی : این سبک را هنرمندان شرق ایالات متحده‌ی آمریکا و نیویورک در اواخر دهه ۱۹۷۹ شکل دادند. این سبک، سبکی با معنا و محتوای بهتری نسبت به دیگر سبک‌های رپ است. از آثاری در این سبک می‌توان بیگی و آیس کیوب را نام برد.
رپ ساحل غربی : در اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ شکل گرفت و در ایالات متحده‌ی آمریکا و نیویورک رواج پیدا کرد. از هنرمندان این سبک می‌توان توپاک و دکتر دری و ایزی را نام برد.
گنگستا رپ : در اواخر دهه ۸۰ شکل گرفت. این سبک صدایی گوش خراش و تیز با اشعار برنده داشته و دارای داستان و اشعار خشن است.
هارکورد رپ : این سبک در ابتدا قوی و پر شور بود، ولی رفته رفته حالتی طنز و شاد به خود گرفت.
Dirty South Rap : در اواخر دهه ۹۰ توسط گروه‌هایی همچون Chornic و Tow Live Crew شکل گرفت. آنها سنت‌های زشت و ناخوشایند را با هیپ هاپ مدرن ترکیب کردند و آن را با الفاظ کفرآمیز بیان کردند.
رپ کن یا رپرکیست ؟
شاید اصطلاح رپر یا رَپ کن را به دفعات شنیده باشید! رپر کسی است که راجع به موضوعی دیدگاه دارد! یا نسبت به موضوعی معترض است! می اندیشد ، می نویسد ، و نوشته هایش را به صورت منظم، با قافیه و تاکید روی بیت بیان می کند!
مهمترین فاکتور یک رپر واقعی ، نحوه ی تفکر و نگرش اوست ! در واقع رپر های واقعی فیلسوف های زمان خود هستند!
در حال حاظر به افرادی که در مضامین غیر اجتماعی و غیر فلسفی رپ می کنند نیز رپر گفته می شود! به طور کلی رپر کسی است که رپ می کند! حال اینکه در چه سبک و مضمونی است به خواننده و مخاطبینش مرتبط است !
در عرصه موسیقی ایران، مانند همه جای دنیا می‌توان رپرها را به دو دسته تقسیم کرد
رپرهای تجاری که از ریتم، متن و فلوهای ساده و همه پسند استفاده می‌کنند مانند زدبازی، یاس، تیک تاک، بهزاد لیتو، لیل استار
رپرهای زیرزمینی که فضای پیچیده‌تر و خاص پسندتر استفاده می‌کنند مانند رضا پیشرو، بهرام، هیچ‌کس، حصین، کاردو
مقالات نُت نواز
مستند بزرگان موسیقی ایران
فیلم داستان ویون ایرانی (نسخه کامل)
مستند فیلم لطفی چهار فصل
فیلم کنسرتی که اجرا نشد
مستند ابولحسن صبا
آشنایی با ساز تنبور
سنتور و اصول نگهداری
آموزش تکست نویسی رپ
راهنمای خرید نی هفت بند
12 نکته مهم در خرید ساز کمانچه
تفاوت های ساز تار با ساز سه تار
اون اخر یاسو تو رپرای مین استریم و تجاری گذاشتی عجب
داداش این به صورت کتاب هم داره من می‌خوام از کتابخانه بخرم؟
سلام و درود
این مجموعه به صورت کتاب pdf هست