مستندی درباره زنده‌ یاد ابوالحسن صبا

مستند ابولحسن صبا، توسط ژاله صبا و احمد فاروقی ساخته شده و در تلویزیون ملی ایران سال ۱۳۴۷ پخش شده است، در این مستند چند قطعه از آثار صبا توسط استادان حسین تهرانی، رحمت‌الله بدیعی و فرامرز پایور اجرا شده و دیگر عزیزان هرکدام در بخشی گفتگو میکنند.

ابوالحسن صبا متولد ۱۴ فروردین ۱۲۸۱ موسیقی‌دان ، آهنگساز برجسته، نوازنده و آموزگار موسیقی اهل ایران بود، وی در طول چهل سال فعالیت حرفه‌ای‌اش به آهنگسازی ، طراحی شیوه‌های نوین نوازندگی ، گردآوری ردیف ، تألیف کتاب‌های آموزشی و تربیت شاگردانی سرشناس پرداخت و از این رو هنرمندی تأثیرگذار در رشد جریان‌های موسیقی در ایران شناخته می‌شود. وی با اصول علمی موسیقی غربی آشنایی کامل داشت و در عین حال بر گسترش و پیشرفت موسیقی سنتی و محلی ایران تمرکز داشت، از وی به‌خاطر نوآوری‌ها و تحولاتی که در موسیقی ایران پدید آورد، با عنوان «نیمای موسیقی ایرانی» یاد می‌شود و مدتی که در این عرصه حضور داشته‌است را «دوران طلایی موسیقی» نام نهاده‌اند.

صبا با یکی از شاگردان خود به نام منتخب اسفندیاری ازدواج کرد که حاصل این ازدواج، سه دختر به نام‌های غزاله، ژاله و رکسانا بودند، از شاگردان صبا میتوان به فرامرز پایور ، علی تجویدی ، تقی تفضلی ، ابراهیم قنبری‌مهر ، همایون خرم ، حسین دهلوی ، مهدی خالدی ، پرویز یاحقی و … اشاره کرد، پدر وی ابوالقاسم صبا معروف به کمال‌السلطنه و مادرش آمنه رئیس بود، وی نواختن کمانچه را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده فراگرفت و سپس تمرین ویولن را تحت نظر حسین هنگ‌آفرین آغاز کرد.

آثار شنیداری که از صبا به‌صورت رسمی برجای مانده، بین سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۳۶ ضبط شده‌اند و حدود دویست صفحهٔ گرامافون از وی به یادگار مانده‌است. در سال ۱۳۲۸، نخستین جلد کتاب ردیف سنتور ابوالحسن صبا به کوشش هوشنگ امیری به چاپ رسید،  در ماه مهر همین سال، هنرستان موسیقی ملی توسط روح‌الله خالقی افتتاح شد و ابوالحسن صبا تدریس ویلن و سه‌تار را در این هنرستان آغاز کرد، در سال ۱۳۲۹، «نشان درجه اول هنر» از سوی وزارت فرهنگ و هنر به صبا اهدا شد.

ابوالحسن صبا حوالی ساعت ۴ صبح روز ۲۹ آذر سال ۱۳۳۶ در خانهٔ پدری‌اش واقع در خیابان ظهیرالاسلام، در سن ۵۵ سالگی و در اثر سکتهٔ قلبی درگذشت.